Nie budzi wątpliwości, że oboje rodzice dziecka są tak samo zobowiązani do ponoszenia kosztów utrzymania dziecka niezależnie, czy pozostają czy też nie pozostają w związku małżeńskim. Nie budzi też wątpliwości, że obydwoje małżonkowie w trakcie trwania zawiązku małżeńskiego mogą żądać od siebie pokrycia kosztów utrzymania rodziny, a w określonych sytuacjach również alimentów na czas po ustaniu związku małżeńskiego. Czy jednak istnieje osobiste roszczenie matki dziecka o koszty jej utrzymania do ojca dziecka, jeśli rodzice nie zawarli związku małżeńskiego?

Takie roszczenie zostało przewidziane w art. 141 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepis ten stanowi, po pierwsze, że ojciec niebędący mężem matki obowiązany jest przyczynić się w rozmiarze odpowiadającym okolicznościom do pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Zakres obowiązku ojca wobec matki jego dziecka będzie więc zależał od sytuacji matki. Jeśli matka dziecka pracuje i otrzymuje z tego tytułu zasiłek macierzyński, obowiązek ojca będzie dotyczył tylko tych kosztów, o które wzrosło utrzymanie matki w związku z ciążą i porodem. Natomiast jeśli matka dziecka nie pracuje i nie ma żadnych dochodów, wówczas obowiązek ten może obejmować całość kosztów utrzymania kobiety w okresie ciąży oraz przez trzy miesiące po porodzie. Pamiętać należy, że nie chodzi tutaj o koszty związane bezpośrednio z narodzonym dzieckiem. Te koszty powinny być zaspokajane w ramach obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dziecka. Chodzi tutaj o koszty bezpośrednio związane z pozostawaniem przez kobietę w ciąży oraz koszty, które powstały bezpośrednio w związku z porodem.

Przepis stanowi, po drugie, że z ważnych powodów matka może żądać udziału ojca w kosztach swego utrzymania przez czas dłuższy niż trzy miesiące. Chodzi tutaj zwłaszcza o sytuacje, w których stan zdrowia matki dziecka pogorszył się w związku z porodem i musi ona poddawać się leczeniu lub pozostawać długotrwale w szpitalu.

Przepis stanowi, po trzecie, że jeżeli wskutek ciąży lub porodu matka poniosła inne konieczne wydatki albo szczególne straty majątkowe, może ona żądać, ażeby ojciec pokrył odpowiednią część tych wydatków lub strat. Tutaj można wziąć pod uwagę różnorodne wydatki oraz straty, pamiętać jednak należy, że muszą one przejść test warunku sine qua non. W prawie cywilnym oznacza to, że powinno dać się ustalić, że przyczyną tych wydatków lub strat jest ciąża lub poród. Wśród przykładów wydatków jakich pokrycia może żądać matka od ojca dziecka, oprócz kosztów związanych z leczeniem, podaje się również przykładowo koszt odnowienia pokoju dla noworodka lub koszty związane z przedłużeniem płatnych studiów. Matka dziecka może również domagać się zwrotu poniesionych strat. Kontrowersyjne jest, czy żądanie to obejmuje jedynie rzeczywiście doznane uszczerbki majątkowe np. gdy matka nie mając środków na leczenie w trakcie ciąży sprzedaje biżuterię za cenę znacznie poniżej jej wartości, czy też roszczenie to obejmuje również utracone korzyści, czyli to czego matka nie zarobiła w związku z zajściem w ciąże i porodem. Ma to znaczenie o tyle, że w przypadku kobiet prowadzących działalność gospodarczą lub pracujących na zlecenie różnica między pobieranym przez nie świadczeniem chorobowym i kolejno zasiłkiem macierzyńskim a faktycznie uzyskiwanymi zarobkami może być znacząca.

Aby skierować roszczenie nie może być wątpliwości prawnej, że mężczyzna jest ojcem dziecka. Oznacza to, że albo ojciec uznał dziecko, albo ojcostwo zostało ustalone w drodze powództwa. Omawiane roszczenie można skierować łącznie z powództwem o ustalenie ojcostwa.

Roszczenie przysługuje również matce dziecka, które urodziło się nieżywe. Należy jednak pamiętać, że nie ustala się ojcostwa dziecka, które urodziło się nieżywe. Roszczenie przysługuje więc niezależnie od ustalenia ojcostwa.

Roszczenie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia porodu.