Pozbawienie władzy rodzicielskiej to najbardziej surowy środek ingerencji sądu w sferę rodzicielstwa. Ingerencja ta polega na tym, że jeden z rodziców lub obydwoje rodzice całkowicie tracą władzę rodzicielską. Należy zaznaczyć, że pozbawienie władzy rodzicielskiej ma na celu ochronę interesów dziecka, a nie np. ukaranie rodziców za naganne zachowania, bowiem zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego „pozbawienie władzy rodzicielskiej zachodzi w każdym wypadku, w którym ze względu na dobro dziecka pozostawienie tej władzy w rękach rodziców nie może być tolerowane ”. Sąd co do zasady może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej dopiero po wcześniejszym zastosowaniu łagodniejszych środków, które nie odniosły zamierzonego efektu. Aby Sąd mógł „na wniosek” pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej musi zaistnieć choć jeden z poniższych stanów faktycznych:

• Nastała trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej (tj. np. zaginięcie jednego z rodziców, co do którego sąd ma orzec o pozbawieniu władzy rodzicielskiej, wyjazd rodzica na stałe lub na czas nieokreślony za granicę, który skutkuje brakiem zainteresowania dzieckiem, umieszczenie rodzica w zakładzie karnym w celu odbycia długotrwałej kary, umieszczenie rodzica w zakładzie leczniczym z uwagi na nieuleczalną chorobę),
• Jeden z rodziców lub rodzice nadużywają tej władzy lub też rażąco zaniedbują swoje obowiązki (tj. np. nałóg pijaństwa, rozwiązły tryb życia, utrzymywanie się z kradzieży, uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, nadmierne karcenie, a zwłaszcza cielesne dziecka, wykorzystanie dziecka do czynów nierządnych, nakłanianie dziecka do przestępczego procederu). Nadużywanie władzy rodzicielskiej zachodzi także wówczas, gdy postępowanie rodzica obiektywnie wywiera destrukcyjny wpływ na proces wychowania i rozwoju psychicznego dziecka.

Jeżeli chodzi o spory między rodzicami, a pozbawieniem władzy rodzicielskiej to dopóki spory te nie wywierają wysoce ujemnego wpływu na psychikę dziecka to nie stanowią podstawy do pozbawienia rodziców tejże władzy.

Skutkiem pozbawienia władzy rodzicielskiej jest utrata przez rodzica ogółu praw i obowiązków, jakie składają się na władzę rodzicielską. Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nie ma prawa decydować np. o metodach wychowawczych stosowanych względem dziecka, do jakiej szkoły uczęszcza dziecko, czy jakie metody leczenia stosowane będą, gdy dziecko zachoruje. Jednak należy podkreślić, że pozbawienie władzy rodzicielskiej nie powoduje, że nadal dzieci mają prawo do alimentacji, a np. w razie śmierci rodzica, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej – dziedziczą po nim. Nie pozbawia się także wówczas możliwości osobistych kontaktów rodzica z dzieckiem, o ile sąd nie postanowi inaczej.
Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej może się starać o przywrócenie władzy rodzicielskiej.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone w wyroku orzekającym rozwód, separację albo unieważnienie małżeństwa.