O ile matką dziecka jest kobieta, która je urodziła, o tyle ojcostwo nie zawsze jest pewne. Ojcostwo prawne nie zawsze idzie w parze z ojcostwem biologicznym. Uznanie ojcostwa traktuje się jako oświadczenie mężczyzny, że urodzone dziecko pochodzi od niego. W polskim prawie istnieją wyłącznie trzy drogi prawne ustalenia ojcostwa, które automatycznie wzajemnie się wyłączają:

• Ustalenie ojcostwa na podstawie domniemania, które polega na tym, że przyjmuje się że ojcem dziecka jest mąż matki.
  Zgodnie z Kodeksem Rodzinnym i Opiekuńczym wystarczy, że dziecko narodzi się w trakcie trwania małżeństwa lub też przed upływem 300 dni od jego ustania (nie dotyczy to orzeczenia separacji). Sąd Najwyższy uznał, że „domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki zakłada istnienie ojcostwa cywilnego z mocy prawa, niezależnie od tego, czy mąż matki jest ojcem faktycznym”. Domniemanie to może być obalone tylko na drodze sądowej tzn. należy wystąpić z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa, przedkładając sądowi dowód na to, że mąż matki nie jest ojcem dziecka. W przypadku, gdy mężczyzna niebędący mężem matki złoży oświadczenie o uznaniu ojcostwa jest ono nieważne z uwagi na w/w domniemanie ojcostwa. Jeżeli zaistnieje taka sytuacja, że matka dziecka zawarła drugie małżeństwo przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia poprzedniego, domniemywa się, że dziecko pochodzi od drugiego męża.
• Uznanie ojcostwa.
  Według obowiązujących przepisów ustalenie ojcostwa przez jego uznanie może nastąpić tylko wówczas, gdy nie istnieje lub zostało obalone domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki oraz gdy ojcostwo nie zostało ustalone w drodze orzeczenia sądu. Dokonuje się ono poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia przez mężczyznę, który uznaje ojcostwo urodzonego dziecka przed urzędnikiem stanu cywilnego lub też przed sądem opiekuńczym. Konieczne jest jednoczesne lub w terminie kolejnych 3 miesięcy od dnia złożenia oświadczenia potwierdzenie tego faktu przez matkę dziecka.
• Ustalenie ojcostwa na mocy orzeczenia Sądu.
  W trybie procesowym można ustalić ojcostwo z uwagi na to, że brak jest domniemania, że dziecko pochodzi od męża matki, ani nie zostało dokonane uznanie dziecka. Z pozwem o ustalenie ojcostwa może wystąpić: samo dziecko, matka, a także domniemany ojciec dziecka. Należy podkreślić, iż wystąpienie z powództwem nie jest możliwe w przypadku śmierci dziecka lub osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości.

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego nie jest dopuszczalne sądowe ustalenie ojcostwa w stosunku do dziecka, które zostało uznane, bądź też został już wydany wyrok ustalający ojcostwo.

Należy podkreślić, iż matka ma prawo żądać od domniemanego ojca alimentów, odpowiadających kosztom utrzymania dziecka, jak również pokrycia kosztów związanych z ciążą, porodem, a także zobowiązania do utrzymania matki dziecka przez pierwsze 3 miesiące po porodzie (z uwagi na trwający połóg).