System dozoru elektronicznego umożliwia odbywanie skazanemu kary (pozbawienia wolności) na wolności. Tym samym skazany może uniknąć osadzenia w zakładzie karnym po spełnieniu przewianych prawem przesłanek. Skazany może w tym czasie pracować i zajmować się rodziną. Zachowanie skazanego jest jednak kontrolowane przy użyciu środków technicznych przez podmiot dozorujący. Podmiot ten monitoruje bieżące miejsce pobytu skazanego. Skazany musi przestrzegać harmonogramu dozoru elektronicznego, tj. nie może opuszczać miejsca odbywania kary poza godzinami, które w harmonogramie na to pozwalają oraz spóźniać się do miejsca odbywania kary. Każde naruszenie harmonogramu zgłaszane jest sądowi i kuratorowi zawodowemu.

Sprzęt monitorujący składa się z wodoodpornego nadajnika, który zazwyczaj jest mocowany powyżej kostki na nodze (lub na przegubie dłoni) oraz z jednostki monitorującej, która jest zainstalowana w miejscu odbywania kary, czyli miejscu zamieszkania skazanego. Wykonywanie kary rozpoczyna się od momentu zainstalowania urządzeń i tym samym rozpoczęcia procesu monitorowania.

Udzielenie zgody na odbywanie przez skazanego kary w systemie dozoru elektronicznego uzależnione jest od spełnienia wskazanych poniżej przesłanek.

Po pierwsze odbywanie kary w przedmiotowym systemie będzie możliwe jeżeli pozwalają na to warunki techniczne. Jest to weryfikowane przez pracowników obsługi systemu dozoru elektronicznego. Przykładowo, aby urządzenie monitorujące działało musi być przez cały czas podłączone do energii elektrycznej.

Po drugie, jeżeli skazany zamieszkuje w lokalu wspólnie z osobami pełnoletnimi, muszą one wyrazić pisemną zgodę na wykonywanie tej kary. Zgoda ta dotyczy również możliwości przeprowadzania czynności kontrolnych w lokalu. Sąd wymaga również zgody właściciela lokalu – osoby fizycznej – jeżeli lokal ten został np. wynajęty.

Po trzecie sąd może udzielić zezwolenia na odbycie kary w tym systemie skazanemu na karę pozbawienia wolności (w tym również osobom, wobec których orzeczono karę zastępczą za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe) nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy i posiadającemu miejsce stałego pobytu (nie musi to być miejsce zameldowania). Należy pamiętać, że warunek jednego roku i 6 miesięcy dotyczy również sumy dwóch lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno. Zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie udziela się skazanemu w warunkach określonych w art. 64 § 2 Kodeksu karnego (recydywa wielokrotna).

Skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.

Skazany zawsze musi odbierać połączenia telefoniczne wykonywane przez centrum monitorowania i umożliwić dostęp pracownikom upoważnionego podmiotu dozorującego do miejsca odbywania kary oraz urządzeń monitorujących. Jeżeli skazany nie będzie przestrzegał warunków odbywania kary sąd może zamienić dozór elektroniczny na pobyt w więzieniu.

Orzekanie czyli wydanie postanowienia w przedmiocie udzielenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego należy do właściwości sądu penitencjarnego, w którego okręgu skazany przebywa. W przypadku pozytywnie rozpatrzonego wniosku, w sprawach związanych z wykonaniem postanowienia, właściwy jest sąd penitencjarny w okręgu, którego kara jest lub będzie wykonywana.

Wniosek o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego wraz z uzasadnieniem składa się na piśmie. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych.

Jeżeli w trakcie odbywania kary skazany będzie ściśle przestrzegał postanowienia sądu, warunków odbywania kary oraz porządku prawnego, sąd penitencjarny może udzielić skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary.